Zomerreis naar Oeganda – Zien maakt het verschil

door Ilona Velleman

Vanuit het hart maken wij een mooie reis naar Oeganda, met één doel: helder zicht voor iedereen.

6-8-2025
Bwama ziekenhuis over het water

Vanochtend zijn Jelle en ik samen met onze gids en schipper op pad gegaan in een hele bijzondere kano.

Onze kano was een uitgeholde boomstam, met losse krukjes erin om op te zitten. Niet bepaald luxe, maar wel authentiek. We vertrokken net na tienen en waren pas rond drie uur weer terug. Een lange, zonnige dag op het water, langs verschillende eilandjes, elk met hun eigen charme.

Op mijn verzoek zijn we aangemeerd bij het lokale ziekenhuis op een van de eilanden. Daar maakten we een praatje met de medische staf. De zorg die hier wordt geboden is puur de hoognodige — en gratis. Maar als je de lange rijen ziet en de toestand van de mensen, besef je pas echt hoe goed we het hebben in Nederland.

Ik vertelde dat ik orthoptist ben en dat we brillen hebben meegenomen vanuit Nederland om uit te delen aan mensen die ze hard nodig hebben. Dat we al veel mensen hebben kunnen helpen. De staf was direct enthousiast en wilde zelfs een collega optrommelen om met mij te overleggen. Hij was net vrij, dus ik heb vriendelijk aangegeven dat dat niet nodig was — zijn rust is hem gegund.

Wel vroegen ze me om het gastenboek in te vullen, zodat ze mijn contactgegevens hebben. Omdat we komende week niet meer in gebieden komen waar ik persoonlijk brillen kan aanmeten, en dit ziekenhuis wél geschoold personeel heeft én in een arm gebied ligt, heb ik besloten de resterende brillen via onze gids aan het ziekenhuis te doneren.

Bij terugkomst heb ik alle overgebleven brillen aan de gids overhandigd, samen met een begeleidende brief waarin duidelijk staat waarvoor ze zijn bedoeld. Zo voorkomen we misverstanden en zorgen we dat alles netjes verloopt.

Moe maar voldaan trekken we weer verder, op weg naar een nieuwe bestemming — met een hart dat een beetje voller is dan vanochtend.

1-8-2025
Oogmetingen, uitzichten en spannende wegen , uitzichten en spannende wegen 

De afgelopen dagen hebben we weer veel mensen kunnen helpen met oogmetingen, maar we hebben ook bewust wat vrije tijd genomen. Vanmorgen bijvoorbeeld: een beetje uitgeslapen en wakker geworden met een prachtig uitzicht. Het was nog fris in de ochtend, maar zodra de zon doorkwam, werd het heerlijk warm.

Bij de receptie raakten we in gesprek met een vriendelijke dame. Haar nichtje had moeite om het schoolbord goed te zien, dus we hebben haar laten komen voor een meting. Wat een verschil! Zonder bril zag ze maar 20 procent, met bril ineens 120 procent. Haar reactie: “I can see everything so clear now…” Echt een ontroerend moment. We hebben meteen ook de rest van de familie nagekeken, zelfs het jongste kindje van nog geen jaar oud.

Elbert en ik hadden een discussie over onze volgende bestemming. Na Bwindi Nkuringo naar een weeshuis rijden om daar ogen te meten. Het idee dat je niet alle kindjes kunt helpen en misschien ook schrijnende situaties tegenkomt, maakt het lastig. Maar de dame van de receptie was heel duidelijk: je doet wat je kunt doen. En voor de kindjes die je nu niet kunt helpen, komt misschien weer iemand anders langs. Dat gaf ons het zetje. Dus na de gorilla’s gaan we naar het weeshuis.

Maar eerst: op weg naar Lake Mutanda. Wat een rit! Google Maps stuurde ons over een pad dat eerder op een fietspad leek. Langs afgronden en over bruggetjes van boomstammen. Ik was doodsbang. En als zelfs Elbert het spannend vond, weet je dat het serieus was. Toen we weer op asfalt reden, voelde ik me zó opgelucht. Dat hebben we ook weer overleefd.

Bij een politiecheckpoint stopten we netjes. Na een praatje werd de politieman nieuwsgierig, dus spullen uit de auto en meten maar. Gewapende mannen om me heen, maar allemaal nieuwsgierig en een tikje zenuwachtig. Veel mensen hier hebben een pterygium, een vliesje dat op het oogwit groeit. Advies: niet in de ogen wrijven en beschermen tegen de zon. Helaas zijn we door onze zonnebrillen heen, dus die kunnen we niet meer uitdelen.

Foto’s maken kon hier natuurlijk niet, maar het was een bijzondere ervaring. Op naar het volgende avontuur.

28-07-2025
Meten bij chimpansee bos

Na het ontbijt bij de tent begonnen we de dag met een nieuwe ronde screenings. We zagen een bonte mix aan mensen: schoonmaaksters, tuinmannen, politiemensen, koks en meer. De spanning was bij iedereen merkbaar, je kon zien hoe benieuwd ze waren naar de uitslag van hun oogmeting.

Ook vandaag konden we weer een aantal brillen uitdelen. Maar boven alles overheerst de blijdschap en dankbaarheid dat we mensen kunnen nakijken. Veel mensen hebben door het stof last gekregen van pterygium, een oogafwijking die hier helaas veel voorkomt. Behalve advies konden we daar weinig aan doen, en onze zonnebrillen zijn inmiddels op.

Toch valt op dat het hier in dit deel van het land nét iets beter gesteld lijkt dan in de omgeving van Kiboga.

Net nadat ik de spullen had opgeborgen, kwamen er nog een paar mensen nieuwsgierig naar onze auto toegelopen. Flexibiliteit is hier geen luxe maar een noodzaak, dus snel een stoel erbij gepakt en gewoon verder gegaan met screenen. Ondertussen ruimden Elbert en Jelle rustig de boel op. Gelukkig geen ingewikkelde gevallen vandaag.

Rond elf uur vertrokken we van de campsite richting Fort Portal. In de auto zochten we een geschikte camping uit en kwamen uit bij een plek met lovende recensies. De locatie was werkelijk prachtig, daar valt niets op aan te merken. Maar om er te komen was een avontuur op zich. Waarschijnlijk heeft Google Maps ons een binnendoor route gegeven, want we trokken behoorlijk wat verbaasde blikken onderweg.

Bij aankomst keken ze ons bij de receptie ook wat bedenkelijk aan en vroegen zich af hoe we precies op deze camping waren beland. Vanavond eten we van het menu en morgenochtend nemen we hier ook het ontbijt. Dan zijn we goed uitgerust en voorbereid om verder te reizen.

25-07-2025
Tweede meetdag bij YoChild

De ochtend begon vroeg met het screenen van de laatste groep kinderen, zo’n honderd in totaal. We haalden er echt nog wat belangrijke gevallen uit. Twee kinderen bleken volledig zichtverlies te hebben aan één oog. Voor hen hebben we beschermbrillen geregeld, zodat het andere oog in ieder geval goed beschermd is. Daarnaast gaven we brillen aan een aantal kinderen met leesklachten en konden we opnieuw veel volwassenen helpen.

De dankbaarheid is voelbaar bij iedereen die we kunnen helpen. Ze snappen dat we niets kunnen doen aan staar, maar zijn blij om eindelijk te begrijpen waarom hun zicht minder wordt. Die duidelijkheid betekent al zoveel.

In de middag reisden we door naar Hoima, een tussenstop op weg naar Murchison Falls. Hier zetten we voor het eerst onze tent op, en gek genoeg zijn we de enige gasten. En dat in het hoogseizoen. Bij aankomst zagen we een groep boda boda-rijders onder een boom zitten. Ze keken nieuwsgierig, en het duurde niet lang voordat Jelle met hen aan het voetballen was. Meerdere mannen deden mee, en het werd meteen gezellig.

Ze dachten aanvankelijk dat blanken hen liever negeren, maar het tegenovergestelde was waar. We vertelden dat we de afgelopen dagen ogen hebben gemeten bij kinderen en ouderen, en dat we nu op doorreis zijn. Ik had net de koffer met meetspullen opgeborgen, maar toverde hem weer tevoorschijn. Onder de boom maten we wat ogen van de mannen. Gelukkig hadden ze allemaal goed zicht. Eén van hen vertelde dat zijn vader moeite had met lezen, maar zelf niet kon langskomen. We gaven hem een leesbril mee voor zijn vader.

Na zo’n dag vol ontmoetingen, voetbal en nieuwe inzichten zullen we vannacht vast heerlijk slapen.

24-07-2025
Volle dag bij YoChild

Vandaag begonnen we om half acht met de dagopening. Wat een energie in het lokaal; het zat bomvol met nieuwsgierige kindjes! We mochten ons voorstellen en vertelden wie we zijn en wat we kwamen doen. Onze namen werden een paar keer herhaald zodat de leerlingen ze goed konden onthouden. Alleen Jelle was een uitdaging, die werd al snel omgedoopt tot Jan. Hier is het gebruikelijk dat iedereen zowel een Oegandese als een Engelse naam heeft, dus men kiest gewoon wat het makkelijkste uitspreekt.

Na de dagstart namen we snel een ontbijtje, want daarna moesten we meteen door met de screenings. In hoog tempo bekeken we de kinderen van de babyklas, topklas en P2. Bijna 200 leerlingen! Gelukkig bleken er tot nu toe slechts drie kinderen een lichte sterkte nodig te hebben, die hebben inmiddels een prachtige bril gekregen.

Naast de kindjes stond er ook al gauw een lange rij volwassenen te wachten. De leesbrillen gingen in rap tempo; zo veel mensen kunnen helpen, dat is waar je het voor doet. Natuurlijk kunnen we niet iedereen voorzien van een bril, maar soms is een diagnose of een luisterend oor al genoeg. De dankbaarheid op die gezichten wanneer ze eindelijk weer iets kunnen zien, vaak dankzij iets ogenschijnlijk simpels als een leesbril, is hartverwarmend.

Enkele bijzondere ontmoetingen:
– Een man met dubbelzien hebben we geholpen met een afgeplakte bril.
– Een leerkracht kreeg een vertebril, en de pastoor een leesbril met ingebouwde lichtjes om beter te kunnen lezen.
– Een andere pastoor kreeg een nieuwe sterkere bril én eentje voor zijn vrouw.
– Een mevrouw kon niet lezen, maar was dolblij met haar leesbril omdat ze weer goed kon zien tijdens het koken.
– Een leerkracht met ernstige staar sinds haar derde levensjaar bleek niet geopereerd te kunnen worden. Haar oog is lui en scheel, en heeft nooit goed leren kijken. Een operatie zou helaas weinig effect hebben.

Al met al een vruchtbare, waardevolle dag. Morgen hopen we de laatste 80 tot 90 kinderen te kunnen screenen. We verwachten opnieuw veel volwassenen voor een leesbril.

23-07-2025
Aankomst in Kiboga

Helaas met vertraging vanaf Brussel vertrokken en voor de overstap moeten rennen op Cairo, maar we hebben het gered. 8.30 geland in Entebbe.

Helaas mochten de brillen bij de douane niet door, maar gelukkig door invloed van lokale contacten konden we de brillen vanmorgen in Kampala ophalen bij de MDA.

We zijn doorgereden naar Kiboga waar we in de middag zijn aangekomen.  Na lunch en tondleiding hebben we de spullen opgezet en zelfs al wat kindjes gemeten.

Morgen weer verder meten!

21-07-2025
Klaar voor vertrek

10.30 uur we gaan onderweg naar Brussel airport met de hele kofferbak vol aan koffers. Past net!

Vanmiddag vliegen we vanaf Brussel naar Cairo. Met een korte overstap gaan we naar Entebbe. Nog een stop in Kigali dan kunnen we door.

Dinsdag om 5.20 zullen we landen en halen we de huurauto op.

15-07-2025
Brillen, brillen en nog eens brillen! Bijna klaar voor Oeganda!

Wat een klus… maar wat een voldoening! De afgelopen weken stonden volledig in het teken van één ding: brillen verzamelen, brillen doormeten en brillen sorteren/labelen.
Grote partijen brillen opgehaald bij diverse opticiens, brilkokers, doekjes, hoesjes en brillen in alle vormen en kleuren, ze kwamen voorbij in een eindeloze stroom.

Bijna alle brillen zijn inmiddels doorgemeten en netjes gesorteerd. Sterktes gecontroleerd, labels geplakt, dozen gevuld. Er zijn leesbrillen, vertebrillen, zonnebrillen met en zonder sterkte! Elk exemplaar kreeg de aandacht die het verdient, want straks in Oeganda maken ze écht een verschil.

De laatste fase is aangebroken: de puntjes op de i. We leggen nog de laatste hand aan wat er precies mee mag in de koffers.
Daarnaast is het tijd voor iets heel praktisch, de persoonlijke spullen uitzoeken. Want naast brillen en meetspullen nemen we natuurlijk ook onszelf mee.

Wat begon met een idee, is uitgegroeid tot een prachtig project vol zorg, organisatie en hoop. En we zijn bijna klaar om te vertrekken.

Oeganda, we komen eraan met koffers vol zicht en een hart vol liefde.

10-07-2025
Speciaal voor YES Day bij Mattie & Marieke op Qmusic heeft hij een krachtig filmpje gemaakt waarin hij vertelt over het vrijwilligerswerk van Orthoptistenpraktijk De Knipoogjes in Oeganda.

In het filmpje roept Elbert op om “JA” te zeggen tegen een bijzonder doel: het bieden van oogzorg aan mensen die daar normaal geen toegang toe hebben. Van Namibië tot Botswana en nu Oeganda — elk jaar zet de praktijk zich in om iets terug te doen voor de wereld. En dit keer draait het om zicht geven aan wie dat hard nodig heeft.

Brillen, meetapparatuur, kennis en tijd, alles wordt vrijwillig ingezet. Maar met een beetje hulp kunnen ze nog veel meer betekenen.

28-06-2025
Volgende maand, op 21 juli,  vertrekken wij ( Elbert, Jelle en Ilona) naar Oeganda, waar we op 23 juli zullen aankomen in Kiboga.
Daar sluiten wij ons aan bij Yochild Afrika, een organisatie die zich inzet voor de lokale gemeenschap en ver daar buiten.

Missie
We zullen ons gezamenlijk inzetten voor zo veel mogelijk oogscreeningen en hopen we het verschil te maken voor honderden mensen.
Er staan inmiddels 280 kinderen van de school gereed voor oogscreening, maar ook de andere mensen vanuit de gemeenschap worden zoveel mogelijk geholpen.
Iedereen verdient goed zicht.

Voorbereiding is alles
Om goed voorbereid aan de slag te gaan, hebben Elbert en Jelle een spoedcursus ‘leesbrillen aanmeten’ gekregen.
Dankzij hun inzet kunnen we straks meer mensen sneller én beter helpen.
We hebben via verschillende inzamelingen al veel brillen mogen ontvangen, en komende weken worden daar nog meer brillen aan toegevoegd.
Dankzij een gulle donatie van een patiënt kon ik een grote partij leesbrillen inkopen.
Ik heb het hele schap leeg gekocht van een bepaalde winkel waar een actie was.
Ik werd nogal raar aangekeken, maar na uitleg waarvoor ik de brillen wilde aanschaffen werden alle brillen snel en vakkundig ingepakt.

Onze onmetelijke dankbaarheid voor alle steun!
We hebben via inzamelingen al veel brillen mogen ontvangen, waarvoor onze hartelijke dank. Elke bril telt!

Ook uw hulp telt

Wilt u bijdragen aan dit waardevolle project?

• Doneer via de spaarpot in de behandelkamer
• Breng uw oude brillen naar de brillenbak in de wachtkamer (Mochten de brillen niet meer mee kunnen naar Oeganda dan worden deze ingezet voor toekomstige projecten.)

Uw steun maakt écht het verschil – dank u wel!